Czym jest kakao ceremonialne?
Kakaowiec to roślina natywna Ameryki Południowej, która była wykorzystywana przez rdzennych mieszkańców tego kontynentu już kilka tysięcy lat temu, o czym świadczą ślady użytkowania kakao pochodzące z terenów dzisiejszego Ekwadoru. Majowie i Aztekowie – społeczeństwa tradycyjnie zamieszkujące Środkową i Południową Amerykę – widzieli w nasionach kakaowca przede wszystkim pożywienie, ale roślina ta i jej owoce miały dla nich również olbrzymie znaczenie symboliczne. Dostęp do napojów z kakao mógł świadczyć na przykład o statusie człowieka, w dodatku w wierzeniach Azteków i Majów kakao spełniało funkcje rytualne lub ceremonialne, a wyrobom kakaowym przypisywano boskie pochodzenie i nadnaturalne własności. Wreszcie, kultury Ameryki Południowej wykorzystywały ziarna kakao również jako środek płatniczy. W takiej czy innej formie, znaczenie tego produktu w kulturach przedkolumbijskich było nie do przecenienia – wskazuje na to chociażby znalezisko archeologiczne będące ogromnym, 4-litrowym kubkiem na napój z kakao. I nagle hasło “jeszcze tylko jeden kubek” nabiera zupełnie innego charakteru!
Więcej o historii kakao dowiesz się z tego artykułu.
Tutaj natomiast zajmiemy się odpowiedzią na pytanie: czym jest kakao ceremonialne? Kakao ceremonialne to nic innego jak nieodtłuszczone kakao bez dodatków. Są to czyste zmielone ziarna kakaowca, które po zastygnięciu przyjmują formę twardych, ale kruszących się bloków.
Kakao ceremonialne w bloku
Meksykańskie kakao ceremonialne
Skąd jednak ta specyficzna nazwa? Wzięła się ona stąd, że właśnie takiego kakao używa się w ceremonii kakao, czyli podczas wspólnego spożywania napoju z kakaowca. W praktyce jednak kakao ceremonialne można by określić innym mianem: jest to kakao prawdziwe. Prawdziwe w tym sensie, że nie odebrano mu niczego, co zawarte jest w samych nasionach kakao. Produktem, który znajdziemy w każdej naszej kuchni, jest zwykle sproszkowane kakao o niskiej zawartości tłuszczu (np. 11%). To natomiast, o którym tu mowa, to kakao pełnotłuste. Bo właśnie cały sekret tkwi w tłuszczu: to w nim rozpuszczone są tak dobroczynne dla nas substancje jak fenyloetyloamina, anandamid czy teobromina. A więc kakao pełnotłuste to czysta esencja zdrowia z owoców kakaowca!
Plantacja kakao i owoce Guayaquil
Ceremonia kakao
Ceremonią kakao nazywamy spotkanie miłośników takiego pełnotłustego kakao, podczas którego pije się jego większe dawki (około 40-50g na osobę). Taka ilość kakao ma bardzo przyjemny wpływ na samopoczucie: człowiek rozluźnia się, ma lepszy humor, chce tańczyć, śpiewać, przytulać się – dlatego też ceremonia kakao doskonale łączy ze sobą ludzi. Prawdziwe kakao gwarantuje intensywny, głęboki smak, który dzielony z innymi nabiera jeszcze więcej barw. Warto samemu dołączyć lub nawet zorganizować ceremonię kakao wraz z bliskimi – wcześniej jednak dobrze przygotować się, czytając nieco więcej o rodzajach, na jakie dzieli się kakao rytualne, a także o różnych przepisach na przygotowanie napoju!
Rodzaje kakaowca
Tradycyjnie przyjmuje się istnienie trzech podstawowych gatunków kakao, czyli:
- Criollo
- Trinitario
- Forastero
jednakże podział ten jest bardzo, bardzo uproszczony i zdecydowanie nie odzwierciedla w stu procentach rzeczywistości, ponieważ kakaowiec bardzo chętnie krzyżuje się ze sobą i nawet w obrębie jednej plantacji, a może i alejki, możemy mieć do czynienia z wieloma różnymi gatunkami kakao. W samym tylko Peru badacze wyróżnili aż 10 gatunków kakaowca.
O gatunkach i rodzajach kakao można przeczytać więcej tutaj – my na ten moment zajmijmy się tymi trzema podstawowymi gałęziami. I odpowiedzmy na pytanie: które kakao ceremonialne jest najlepsze? Criollo, trinitario, a może forastero?
Można spotkać się z dość popularną opinią, że tylko kakao powstałe z odmiany criollo zasługuje na szlachetny tytuł ceremonialnego. Ta opinia jest jednak błędna, bowiem kakao rytualne można przygotować z owoców praktycznie każdego gatunku kakaowca – choć będzie ono oczywiście różnić się smakiem. Dla przykładu, kakao pełnotłuste z odmiany criollo jest mniej cierpkie niż forastero, co może być wadą albo zaletą – wszystko zależy od gustu!
Jak zrobić kakao ceremonialne – przepis?
Przepis na kakao pełnotłuste zaczyna się w momencie, kiedy z owocu kakaowca wydobywa się surowe ziarna i zamyka w specjalnych skrzyniach, gdzie przez kilka dni poddawane są procesowi fermentacji. Ta część w dużej mierze odpowiada za finalny smak produktu – nawet bardziej niż to, z jakim gatunkiem kakao mamy do czynienia. Dlatego proces fermentacji kakao powinien być prowadzony ze szczególną starannością i z zachowaniem odpowiednich temperatur.
Po fermentacji jest już z górki – ziarna kakao poddaje się suszeniu i mieleniu, przy czym mielenie powinno odbywać się w odpowiedniej temperaturze (około 40 st. Celsjusza). Pytanie brzmi: czy kakao ceremonialne można zrobić też w domu? Oczywiście! Jednakże nie będziemy, rzecz jasna, poddawać ziaren fermentacji w domu. Po zakupie już wstępnie przetworzonych ziaren, prażymy je na patelni, a następnie pozbywamy się łupin i mielimy kakao: w młynku lub bardziej tradycyjnie – w moździerzu. Poniższy film pokazuje, jak można robić to także korzystając ze zwykłego kamienia. Preparowanie surowego kakao w celu otrzymania kakao ceremonialnego jest łatwe i przyjemne.
Mielenie ziaren kakao na kamieniu
Mleczna czekolada
Jeśli już jednak przygotowaliśmy, albo po prostu zakupiliśmy gotowe kakao ceremonialne, to jest wiele sposobów, na które możemy przyrządzić z niego sam napój! Mówi się, że prawdziwe kakao najlepiej działa i smakuje w tradycyjnej formie stosowanej przez rdzennych mieszkańców Ameryki. Około 10-20 gram z bloku kakao ceremonialnego miesza się z wodą lub mlekiem roślinnym (około 250 ml) oraz wedle uznania doprawia chili, wanilią, cynamonem lub kardamonem. Blok kakao należy wcześniej lekko rozdrobnić nożem. Można dosłodzić całość miodem.
To jednak nie jedyna metoda przygotowania napoju kakao! Radzimy wypróbować wszystkie, ponieważ każda z nich zmienia ostatecznie uzyskany smak napoju.
5 przepisów na napój z kakao prawdziwego
Tradycyjny przepis z Ameryki Południowej
Rozdrobnij nożem 10-20g kakao z bloku i zmieszaj z gorącą wodą / mlekiem roślinnym (ok. 250ml). Dodaj wedle uznania przyprawy: można użyć np. chili, wanilii, cynamonu, kardamonu. Zagotuj i lub zmiksuj. Jeśli masz ochotę na słodki napój, dodaj na końcu trochę miodu. Gotowe!
Kakao z blendera
Zmiksuj 10-20g kakao z gorącą wodą / mlekiem roślinnym (ok. 250ml) przy pomocy blendera. To najszybsza metoda przygotowania. Kakao przygotowane w ten sposób ma jedwabistą konsystencję i smak zbliżony do mlecznej czekolady, a także delikatnie pobudza.
Naturalne Ceremonialne kakao przygotowane w blenderze przez minutę
Kakao rozpuszczone
Rozpuść 10-20g kakao w garnku z gorącą wodą lub mlekiem roślinnym (ok. 250ml). Uwaga: temperatura powinna wynosić około 70 st. Celsjusza! Pilnuj, by nie doprowadzić do zagotowania się mikstury! Kakao będzie bardziej gęste i intensywniejsze w smaku względem przepisu z użyciem blendera. Właśnie w ten sposób najczęściej przygotowuje się kakao podczas ceremonii: ma ono właściwości jednocześnie wyciszające i pobudzające, daje zastrzyk pozytywnej, odprężającej energii.
Kakao gotowane
Rozpuść 10-20g kakao w garnku z gorącą wodą lub mlekiem roślinnym (ok. 250ml) i doprowadź substancję do wrzenia. Gotuj jeszcze przez 3 minuty. Takie kakao zachowuje większość wartości odżywczych, ale jest lekkostrawne i delikatnie pobudza.
Kakao gotowane na długo
Rozpuść 10-20g kakao w garnku z gorącą wodą lub mlekiem roślinnym (ok. 250ml), doprowadź do wrzenia i gotuj przez 30 minut. Na końcu dodaj przyprawy (np. wanilię, cynamon) i miód. Dzięki takiemu gotowaniu rozbity zostaje błonnik zawarty w kakao, a napój zyskuje rzadką konsystencję.
Gotowane kakao ceremonialne przez 30 minut
Przepis na kakao ceremonialne do pobrania
Czy gotowanie niszczy składniki kakao?
Większość aktywnych substancji zawartych w kakao ma dość wysokie temperatury rozkładu, więc gotowanie w 100 stopniach Celsjusza im nie szkodzi. Rozkładowi mogą natomiast ulec niektóre witaminy.
Dowiedz się o właściwościach kakao.
Czy kakao jest koszerne?
Tak. Zgodnie z informacjami zawartymi na tej stronie: https://www.koszernapolska.pl/herbata-kawa-kakao, każde 100% naturalne kakao jest koszerne.
Czy kakao rozpuszczamy w mleku krowim czy wodzie?
Zdecydowanie lepiej jest używać wody lub mleka roślinnego, ale można użyć mleka krowiego, jeśli komuś takie nie szkodzi.
Czy kakao ceremonialne tuczy?
Kakao ceremonialne jest produktem wysokokalorycznym, więc wypicie 20-30g w napoju może zastąpić nam posiłek. Jest to jednak posiłek pełen wartościowych substancji, więc o ile nie dodamy do kakao cukru, trudno nazwać je tuczącym. Jest też dodatkowa dobra wiadomość: po kakao ceremonialnym na ogół nie chce się jeść.
Ile kalorii ma 100% kakao?
100 gramów kakao ma ok. 600 kcal. Jeżeli założymy że na kubek 250 ml. potrzebujemy 20 gramów kakao, to wyjdzie nam, że porządny kubek kakao ceremonialnego ma 120 kcal.
Co można dodawać do kakao ceremonialnego?
Wszystko co zdrowe i nam smakuje, czyli miód, wanilie (nie wanilinę), kardamon, gałkę muszkatołową, chilli lub cynamon.
Kakaowy protip: nie gotuje kakao razem z cynamonem, bo konsystencja tak przygotowanego napoju pozostawia wiele do życzenia! Cynamon i inne przyprawy najlepiej dodać na samym końcu.
Jakie są przeciwskazania do picia kakao?
Prawdziwe kakao jest środkiem lekko pobudzającym, więc nie zaleca się picia go przed snem albo w połączeniu z innymi energetyzującymi substancjami (np. kawa) lub lekami działającymi na układ nerwowy. W razie wątpliwości skorzystaj z porady lekarza lub farmaceuty!
Czy prawdziwe 100% kakao mogą pić dzieci?
Tak, mogą, ale dawka kakao powinna być odpowiednio mniejsza.
Czy mogę prowadzić samochód po kakao?
Tak, jeśli nie wypiłeś więcej niż 40 gram. Wtedy najlepiej odczekaj kilka godzin.
Ile kakao ceremonialnego mogę wypić?
Dawka, którą zwykle przyjmuje się podczas ceremonii kakao to około 40-50 gram i nie zaleca się jej przekraczać. Kakao ceremonialne smakuje dobrze już przy 10-20 gramach na kubek.
Jak pić kakao?
Kakao pije się powoli, mały łykami. W zależności od upodobań gorące, ciepłe lub na zimno.
Za zdjęcia w tym wpisie dziękujemy Mateuszowi Torbusowi z Torb.us – Fotografia Kulinarna