Właściwości kakao ceremonialnego: anandamid, fenyloetyloamina i teobromina

Tajemnicze właściwości kakao

Kakao od wieków uznawane jest za niezwykle cenny surowiec, którego niepowtarzalny smak trafia niemal w każdej gusta. Jest ono składnikiem wielu tradycyjnych ciast i deserów, najczęściej jednak spotyka się je w postaci pasty (bloków kakao) lub proszku. Kakao ceremonialne, a więc prawdziwe, neutralne kakao, poza wyjątkowym smakiem może poszczycić się jednak także świetnymi właściwościami zdrowotnymi. Nie jest tajemnicą, że zjedzenie kilku kawałków surowego kakao czy czekolady wyraźnie poprawia nastrój, ale warto wiedzieć również, że produkty kakaowe stanowią bogaty magazyn składników odżywczych. Jakim konkretnie substancjom zawdzięczają one swoje prozdrowotne własności i co konkretnie może nam dać spożywanie prawdziwego kakao?

Pasta kakao i nibsy kakao

Skąd to magiczne działanie kakao ceremonialnego?

Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy wrócić do samego początku procesu tworzenia kakao ceremonialnego. Przenieśmy się teraz do lasów tropikalnych Ameryki Południowej. To tutaj na plantacjach, w gorącym i mokrym klimacie rosną drzewa kakaowca. Kakaowiec to drzewo osiągające do 15 metrów wysokości, które oryginalnie pochodzi właśnie stąd, z krajów takich jak Peru, Ekwador, Kolumbia czy Wenezuela, choć jest dziś chętnie uprawiane również w krajach afrykańskich (np. Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Nigeria oraz Kamerun) i azjatyckich (takich jak Indonezja, Papua-Nowa Gwinea czy Malezja). Owoce kakaowca, przypominające kształtem piłki do futbolu amerykańskiego, zawierają w sobie od 20 do 60 ziaren kakao. To właśnie ziarna kakaowca stanowią punkt początkowy całego procesu wytwarzania kakao i odpowiadają za tajemnicze, psychoaktywne i prozdrowotne działanie kakaowych produktów. 

Ziarna te są bogate w mikro i makroelementy: warto tu od razu zaznaczyć, że 100g kakao dostarcza aż 230 kalorii, z czego blisko 60% stanowią tłuszcze. To jednak, rzecz jasna, nie wszystko. Ziarna kakao dostarczają również cenne i niezbędne organizmowi białko i węglowodany. Do tego dochodzą różne witaminy, głównie te z grupy B, E oraz PP. Decydując się na kubek kakao, dostarczamy sobie jednak nie tylko całą masę drogocennych składników odżywczych, ale i niewielkie ilości substancji psychoaktywnych (warto jednak zaznaczyć, że ich działanie jest raczej subtelne). Jedną z tych substancji jest fascynujący składnik zwany anandamidem.

Anandamid, czyli źródło duchowej stabilizacji

Ziarna kakaowca posiadają ciekawą i tajemniczą substancję. Jest nią anandamid. Swoją nazwę zawdzięcza „anandzie” ^[3], sanskryckiemu określeniu szczęścia, przyjemności, radości i rozkoszy. Anandamid ^[4] jest jednym z najważniejszych endokannabinoidów, związków wytwarzanych w organizmie, które wiążą się z receptorami kannabinoidowymi w mózgu i innych częściach ciała. Jeśli słowo “kannabinoidowe” coś wam mówi, to wasze skojarzenie jest zapewne poprawne: kannabinoidy to substancje psychoaktywne występujące w dużym stężeniu w marihuanie.

Po odkryciu anandamidu naukowcy zaczęli szukać receptorów kannabinoidowych i odkryli, że ludzkie ciało jest nimi wypełnione! Poza tym, że znajdują się one w kilku obszarach mózgu, znaleziono je w ośrodkowym układzie nerwowym, sercu, wątrobie, śledzionie, trzustce, skórze, białych krwinkach, narządach rozrodczych oraz w przewodzie pokarmowym i moczowym.

Anandamid – wzór chemiczny

Czy znaczy to jednak, że kakao działa podobnie do marihuany? Z pewnością wywołuje ono stan odprężenia, ale niektóre (niepotwierdzone) zarzuty stawiane marihuanie na pewno się do niego nie stosują! Według najnowszych badań, spożywanie kakao może przyczynić się do poprawy pamięci, a nawet do zahamowania procesu pogarszania się pamięci u osób starszych. Właściwości kakao doceniane są od dawna, o czym świadczy tak duża liczba konsumentów. Niemniej jednak zachęcamy do tego, aby sięgać jedynie po naturalne kakao wysokiej jakości i tym samym unikać gotowych mieszanek rozpuszczalnych, które niestety często zawierają w sobie dużo cukru.

Jak działa anandamid?

Wracając do anandamidu, substancja ta odgrywa ważną rolę w kontroli ruchu, uczuciu bólu i łaknienia. Jest regulatorem, który utrzymuje mózg i ciało w stanie równowagi, zwanym homeostazą. System endokannabinoidowy, który może zostać aktywowany przez anandamid, zapewnia ochronę przed chorobami psychicznymi związanymi ze stresem, w tym poważną depresją, uogólnionym niepokojem i zespołem stresu pourazowego. Można, więc powiedzieć, że anandamid to nasza naturalna substancja szczęścia i równowagi psychicznej, której niedobory możemy sobie uzupełnić spożywając produkty z ziaren kakaowca. Teraz określenie „pokarm bogów” – jak nazywały kakao starożytne ludy Ameryki Południowej – nabiera nowego znaczenia!

Kakao jako pogromca wolnych rodników, czyli flawonoidy

Poza anandamidem, surowe kakao zawiera w sobie ogromną ilość witamin i minerałów takich jak żelazo, chrom, magnez, cynk czy potas. Duże ilości magnezu to jedna z przyczyn psychoaktywnego działania kakao. Magnez wykazuje działanie antydepresyjne, naturalnie poprawia samopoczucie i zmniejsza uczucie stresu.

Kakao jest jednak bogate również – a może przede wszystkim – w duże ilości antyoksydantów, czyli substancji, które chronią komórki organizmu przed wpływem wolnych rodników. Są nimi między innymi flawonoidy ^[1]. Ich właściwości lecznicze są nieocenione. Wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, a także obniżają aktywność mutagenną nowotworów. Ponadto, istnieje wiele przesłanek świadczących o przyczynianiu się flawonoidów do obniżenia ryzyka umieralności z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Teobromina zamiast kofeiny

Prócz wspomnianego już anandamidu, ziarna kakaowca zawierają również inne substancje o psychoaktywnym działaniu. Ponownie, warto jednak nadmienić, że jest to działanie raczej subtelne: zjedzenie nawet bardzo dużych ilości czekolady nie spowoduje efektu odurzenia. Zawartość substancji psychoaktywnych – takich jak kofeina, teobromina, fenyloetyloamina(PEA), tryptofan czy teofilina – może jednak wpłynąć pozytywnie na nasze samopoczucie. Zaczynając od pierwszej z nich, czyli dobrze znanej nam kofeiny, jej obecność w kakao sprawia, że działa ono pobudzająco, zmniejsza odczucie zmęczenia, a dodatkowo znacząco poprawia koncentrację. Tym samym kakao może stanowić pewną alternatywę dla kawy i być nawet stosowane zamiennie z tym popularnym “pobudzaczem”. 

Obok kofeiny, w kakao znajdziemy jednak również teobrominę. O ile działanie kofeiny dobrze znamy, teobromina _^[2] działa nieco inaczej niż ten popularny składnik kawy. Stymuluje ona ośrodkowy układu nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy, powodując szybkie obniżenie ciśnienia krwi. Paradoksalnie, substancja ta więc pobudza nas i relaksuje zarazem, a przy tym wykazuje działanie przeciwzapalne i przyczynia się do długotrwałego, zdrowego snu.

Teobromina – wzór chemiczny

Fenyloetyloamina i tryptofan

Wymieniliśmy jeszcze co najmniej dwie substancje, czyli fenyloetyloaminę i tryptofan. Mimo ich egzotycznie brzmiącej nazwy, składniki te są znane ze swoich pozytywnych oddziaływań na nasz układ poznawczy. Fenyloetyloamina, poprzez stymulację wydzielania acetylocholiny, poprawia nasze funkcje poznawcze, w tym pamięć. Inną korzyścią płynącą ze stosowania tej substancji jest to, że związek ten wpływa korzystnie na poprawę nastroju, w związku z czym jest polecana osobom cierpiącym z powodu depresji. Fenyloetyloaminę wykorzystuje się również w leczeniu choroby Parkinsona. 

Tryptofan z kolei również wpływa na funkcje poznawcze, ale w nieco inny sposób. Substancja ta, zwana także L-trypropanem, jest aminokwasem, który działa jak naturalny regulator nastroju: ma zdolność pomagania organizmowi w naturalnej produkcji i równoważeniu niektórych hormonów. Uzupełnianie pokarmów produktami bogatymi w tryptofan lub przyjmowanie suplementów pomaga uzyskać naturalne efekty uspokajające – tryptofan indukuje sen i skutecznie zwalcza niepokój.

Jak widać, kakao to nie tylko fantastyczna przekąska, ale także sposób na poprawienie swojego zdrowia, nastroju oraz funkcji poznawczych. Kakao wykazuje właściwości hamujące wolne rodniki, co znacząco spowalnia starzenie się skóry, jak i samego organizmu. Dodatkowo zawarte w kakao polifenole działają przeciwzapalnie, co sprawia, że regularne decydowanie się na spożycie kakao, jak najbardziej może przyczynić się do hamowania wielu niebezpiecznych chorób. Oprócz tego sięganie po kakao umożliwia uzupełnianie niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego magnezu, co może przyczynić się do zmniejszenia skurczy czy dolegliwości bólowych. Wreszcie, własności psychoaktywne kakao skutecznie poprawią nasze samopoczucie i sprawią, że wróci nam energia. Prawdziwe kakao, dostępne w naszym sklepie z kakao, pomoże nam wyregulować nastrój i zarazem ukoi, jak i dostarczy energii. A wszystko to z pięknym smakiem i aromatem w tle!